کارگاه «اخلاق در پژوهش» با ارایه و سخنرانی رئیس مرکز هیأت‌های امنا و ممیزه وزارت علوم، تحقیقات برگزار شد

به گزارش دفتر پژوهش و فناوری، این کارگاه با حضور دکتر علی خاکی صدیق رئیس مرکز هیأت‌ امناء و هیأت ممیزه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، آقای احمدی معاون پژوهش و فناوری دانشگاه ملی مهارت، دکتر اکبری‌زاده مدیرکل دفتر پژوهش و فناوری، دکتر رحیمی رئیس واحد استانی تهران، معاونین و اعضای هیئت علمی دانشگاه ملی مهارت استان تهران در دانشکده شهید شمسی پور تهران در راستای ارتقای فرهنگ پژوهش و اخلاق علمی برگزار شد.

در آغاز این نشست، دکتر رحیمی ضمن خوشامدگویی به شرکت‌کنندگان، بر اهمیت رعایت اصول اخلاقی در پژوهش تأکید کرد و پژوهش را «دو بالی دانست که کلاس‌های درس را از سکون خارج می‌کند». وی همچنین الگوهای اخلاق علمی در پژوهش‌های دانشگاهی را تشریح کرد و خودارزیابی در حوزه‌های تحقیق، تدریس، تألیف، مدیریت علمی و شهروندی دانشگاهی را ضروری دانست.

دکتر علی خاکی صدیق در این کارگاه آموزشی با تأکید بر نقش اعتماد در پژوهش‌های علمی بیان داشت: «تحقیقات باید بر پایه اعتماد شکل گیرد تا محققان اطمینان داشته باشند نتایج گزارش‌شده معتبر و درست است و جامعه نیز اطمینان یابد که یافته‌ها حاصل تلاش صادقانه و بی‌طرفانه دانشمندان است.»

وی افزود: " این اعتماد تنها زمانی شکل می‌گیرد که جامعه علمی خود را متعهد به رعایت ضوابط اخلاقی در تمامی مراحل پژوهش بداند".

رئیس مرکز هیأت‌ امناء و هیأت ممیزه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در ادامه به اثر پروانه‌ای در اخلاق حرفه‌ای اشاره کرد و توضیح داد: «یک تغییر کوچک در شرایط اولیه یک سیستم می‌تواند پیامدهای بزرگ و غیرقابل پیش‌بینی در آینده داشته باشد. در پژوهش نیز جزئی‌ترین بی‌دقتی‌ها می‌تواند نتایج علمی را دچار انحراف کند.» از این رو، وی بر سه اصل حساسیت اخلاقی بالا در جزئیات، تفکر سیستمی و مسئولیت گسترده تقدم احتیاط بر سرعت و درس کلیدی اخلاقی تأکید کرد.

دکتر خاکی صدیق همچنین به اهمیت مهارت‌های نرم و سخت در فعالیت‌های علمی اشاره کرد. مهارت‌های نرم شامل رفتار اخلاق‌مدار، مسئولیت‌پذیری، تفکر خلاقانه، کارگروهی، توانمندی نگارش و ارائه متون علمی، استفاده درست از فضای مجازی و هوش مصنوعی است. مهارت‌های سخت نیز به دانش تخصصی و توانایی‌های فنی در حوزه‌های علمی و مهندسی مربوط می‌شود.

وی رفتارهای نادرست در نگارش و تحقیق را چنین برشمرد: جعل و سرهم‌بندی (Fabrication)، تحریف و دروغین‌سازی (Falsification)، سرقت علمی (Plagiarism) و ایده‌برداری (Misappropriation).

ایشان در بخش دیگری از سخنان خود، به اصول اخلاقی در به‌کارگیری هوش مصنوعی در محیط‌های آموزشی و پژوهشی پرداخت و گفت: «کاربرد هوش مصنوعی باید هم‌راستا با ارزش‌های آکادمیک باشد و یکپارچگی علمی را حفظ کند.» وی توصیه کرد از کپی مستقیم پاسخ‌های AI پرهیز شود، از آن برای رفع اشکال و فهم بهتر مسائل استفاده گردد، و پاسخ‌ها پس از تحلیل به نتیجه نهایی پژوهشگر تبدیل شود.

این کارگاه با هدف ارتقای سطح آگاهی اعضای هیئت علمی نسبت به مسئولیت‌های اخلاقی در پژوهش برگزار شد و دارای امتیاز بازآموزی برای شرکت‌کنندگان بود.