آشنایی با برخی واژگان و مفاهیم در نظام آموزش و تربیت فنی و حرفه ای

اصطلاح شناسی فنی (علمی) یا ترمینولوژی(Terminology) به مطالعه و زمینه فعالیت های مرتبط با جمع آوری ، توصیف، پردازش و ارائه واژگان از قبیل اصطلاحات متعلق به یک حوزه علمی برای ایجاد یک زبان مشترک گفته می شود. حوزه واژه شناسی مستقل از رشته علمی مربوطه نیست و یک حوزه بین رشته ای قلمداد می شود. وجود حداقل یک زبان مشترک به منظور تبیین و انتقال مفاهیم ، اصول، قوانین و کاربردهای علمی در هر حوزه علمی ضروری است. آموزش و تربیت فنی و حرفه ای به عنوان یکی از شاخه های حوزه آموزش به دلیل بین رشته ای بودن و ماهیت خاص آن نیازمند یک مجموعه و نظام منسجمی از واژگان فنی و علمی است که بتواند این زبان مشترک را به وجود آورد متاسفانه در ایران، چنین مجموعه ای از واژگان فنی و حرفه ای که مورد اجماع باشد، وجود ندارد، موضوعی که برخی از کشورها در سطح ملی یا بین المللی با تدوین آن، راه را برای پیشرفت در این حوزه هموار ساخته اند. واژگان نهایی از قبیل آموزش و تربیت فنی و حرفه ای، مهارت آموزی (تربیت) ، شغل ، حرفه ، کارآموزی، شایستگی حرفه ای ، صلاحیت های حرفه ای ، تضمین کیفیت ، یادگیری حرفه ای ، سطح شایستگی ، سطح صلاحیت ، استاندارد ارزشیابی، توسعه حرفه ای، بازار کار و آموزش، دسترسی پذیری، تکلیف کاری، مرکز آموزش فنی و حرفه ای، اعتباردهی و چرخه یادگیری از جمله مواردی اند که ضرورت دارد به طور دقیق تعریف و تبیین شوند. نظام آموزش فنی و حرفه ای بر اساس ماده (21) قانون برنامه پنجم توسعه و سیاست های کلی اشتغال به عنوان نظامی آموزشی با هویت مستقل مطرح است، لذا طراحی نظام واژگان در این عرصه ضروری به نظر می رسد. در این گزارش مجموعه ای از واژگان ، برگرفته از اسناد بین المللی در حیطه آموزش و تربیت فنی و حرفه ای ارائه می شوند. همچنین به تبیین مفاهیم برخی از واژگان ها بنا به ضرورت اشاره شده است. ترتیب واژگان به کار رفته بر اساس درجه اهمیت، کاربرد و ضرورت هر یک انتخاب شده است.

 

این گزارش در ادامه می افزاید: لازمه تدوین قانون در هر حوزه فرهنگی، علمی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، آشنایی با واژگان تخصصی مرتبط با آن حوزه است، عدم آشنایی با این واژگان چالش هایی را با خود به همراه دارد. سردرگمی در یک گفتمان علمی، عدم انسجام درونی واژگان (که در زمان استفاده از واژگان مرکب ایجاد مشکل می کند)، ایجاد تغییرات مکرر در کاربرد واژگان ، برداشت های متفاوت مجریان، ناظرین ، نمایندگان و کارشناسان ، به کارگیری واژگان متفاوت توسط مجریان مختلف، عدم همخوانی اسناد داخلی با اسناد بین المللی ، عدم مرزیندی مشخص بین واژگان عمومی و تخصصی برخی از این چالش های قابل ذکرند.

در قوانین برنامه های اول تا پنجم توسعه واژگانی مانند چارچوب صلاحیت های حرفه ای ملی، سطوح مختلف مهارتی، استاندارد جهانی، آموزش رسمی، غیررسمی، سازمان نایافته، یادگیری مادام العمر، کارورزی ، کارآموزی، دانش و مهارت، اصلاح هرم تحصیلی نیروی کار، نظام استاندارد و... به کار برده شده اند. اما برای آن ها تعریف واحد و منسجمی وجود ندارد. این امر موجب برداشت های متعددی و مختلف از این عبارات شده است.

برای رفع این معضل گزارش زیر با هدف آشنایی نمایندگان با این واژگان ها که می تواند چند پیامد به همراه داشته باشد تنظیم شده است.

پیامد اول: آشنایی نمایندگان با قلمروهای آموزش و تربیت فنی و حرفه ای.

پیامد دوم: به کارگیری دقیق واژگان در تدوین و نظارت بر قوانین.

پیامد سوم: توجه ارائه دهندگان آموزش و تربیت فنی و حرفه ای به ایجاد یک زبان مشترک علمی.

 

منبع: دفتر مطالعات اجتماعی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی